Oʻzbekiston Respublikasi Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qoʻmitasida Korrupsiyaga qarshi kurashish yo‘nalishida amalga oshirilayotgan ishlar to‘g‘risida hisobot
2025-yil 1-iyul holatiga
Tashkilotning Korrupsiyaga qarshi chora-tadbirlar dasturi bajarilgani toʻgʻrisida umumiy axborot
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 29-iyundagi “O‘zbekiston Respublikasida korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini takomillashtirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi PF-6013-sonli Farmoni ijrosini ta’minlash maqsadida, Qo‘mitaning markaziy apparati tuzilmasida alohida, Ichki audit, korrupsiyaga qarshi kurashish va huquqni qo‘llash amaliyotini o‘rganish boshqarmasi tashkil etilgan, shuningdek O‘zbekiston Respublikasi Korrupsiyaga qarshi kurashish agentligi hamda Qo‘mita o‘rtasida o‘zaro hamkorlik to‘g‘risidagi Memorandum imzolangan.
Mazkur memorandum doirasida Qo‘mitaga yuklatilgan funksiyalari bo‘yicha korrupsiya xavf-xatarlari yuqori bo‘lgan lavozimlar aniqlanib, ularning xatar darajasini minimallashtirish yuzasidan tegishli choralar ko‘rib kelinmoqda.
Siyosat va tartib-taomillar
Korrupsiyaga qarshi ichki nazorat tizimini joriy etuvchi tavsiyaviy hujjatlar to‘plamidan foydalangan holda, korrupsiyaga qarshi kurashishga doir ichki idoraviy hujjatlar ishlab chiqilgan va Qo‘mita raisining tegishli buyruqlari bilan tasdiqlangan.
Jumladan:
– Qo‘mitaning Korrupsiyaga qarshi kurashish siyosati;
– Qo‘mitaning markaziy apparati tarkibiy bo‘linmalari, hududiy organlari va idoraviy mansub tuzilmalarida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni baholash Uslubiyoti;
– Qo‘mita va uning tarkibiy tuzilmalarida manfaatlar to‘qnashuvini boshqarishni takomillashtirish to‘g‘risidagi Nizomi;
– Aloqa kanallari orqali korupsiyaviy xatti-harakatlar va manfaatlar to‘qnashuvi to‘g‘risida kelib tushgan xabarlarni qabul qilish va ko‘rib chiqish reglamenti;
– Qo‘mitaning markaziy apparati tarkibiy bo‘linmalari va hududiy organlari xodimlarini etika va korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida o‘qitishni tashkil qilish bo‘yicha yo‘riqnoma;
– Qo‘mita markaziy apparati, hududiy organlari va tizimdagi tashkilotlarida kontragentlarni o‘rganishga oid Yo‘riqnoma;
– Ishga qabul qilinayotgan nomzodlarni tekshirish bo‘yicha yo‘riqnoma;
– Qo‘mita va uning hududiy tuzilmalarida korrupsiyaga qarshi kurash tizimining holati to‘g‘risidagi hisobotni shakllantirish va taqdim etish to‘g‘risida Nizom;
– Qo‘mita xodimlarining korrupsiyaviy xatti-harakatlari, odob-axloq qoidalarini buzish holatlari ustidan xizmat tekshiruvlari o‘tkazish bo‘yicha Reglamenti;
– Qo‘mita markaziy apparati, hududiy organlari va tizimdagi tashkilotlarida korrupsiyaga qarshi kurashish va uni oldini olish bo‘yicha Dastur;
– Korrupsiyaga oid huquqbuzarliklar haqida xabar bergan yoki korrupsiyaga qarshi kurashishda boshqacha tarzda ko‘maklashgan Qo‘mitaning xodimlarini rag‘batlantirish tartibi;
– Korrupsiyaga oid huquqbuzarliklar haqida xabar bergan yoki korrupsiyaga qarshi kurashishga boshqa tarzda ko‘maklashgan O‘zbekiston Respublikasi Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi markaziy apparatining tarkibiy tuzilmalari, hududiy organlari va idoraviy mansub tashkilotlari xodimlarini rag‘batlantirish tartibi to‘g‘risidagi Nizom;
– O‘zbekiston Respublikasi Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi markaziy apparati, hududiy boshqarmalari va idoraviy mansub tashkilotlarida Korrupsiyaga qarshi tartib-taomillarning samaradorligini monitoring va nazorat qilish uslubiyoti va boshqalardir.
Xavf-xatarlarni baholash
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2022-yil 11-maydagi “Davlat boshqaruvi sohasida korrupsiyaviy xavf-xatarlarni bartaraf etish mexanizmlarini takomillashtirish va ushbu sohada jamoatchilik ishtirokini kengaytirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ-240-son qaroriga asosan 2024-yilda Qo‘mitaning markaziy apparati, hududiy organlari va idoraviy mansub tashkilotlarining jami 121 ta (shundan, Qo‘mita markaziy apparatining 40 ta, hududiy organlarining 41 ta, “Raqamli transformatsiya va autsorsing markazi” DUKning 27 ta, Raqobat siyosati va iste’molchilar huquqlari tadqiqotlari markazining 13 ta) funksiyasi korrupsiyaviy xavf-xatarlarni aniqlash yuzasidan tahlil qilingan.
Tahlil natijalariga ko‘ra, 99 ta funksiyaning xavf-xatar darajasi “past”, 22 ta funksiyalarning korrupsiyaviy xavf-xatar darajasi “o‘rta” deb baholangan.
Korrupsiyaviy xavf-xatar darajasi “o‘rta” deb baholangan 22 ta funksiyalar joriy yilda takroran baholandi va baholash natijalariga ko‘ra, 22 ta funksiyalarning barchasida qoldiq xavf-xatar darajasi “o‘rta” deb baholangan.
Baholash natijalari bo‘yicha, Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasining korrupsiyaviy xavf-xatarlar xaritasi, korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha dasturi tasdiqlangan.
Amalga oshiriladigan korrupsiyaga qarshi kurashish tartib-taomillar
Manfaatlar toʻqnashuvini tartibga solish
Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitaning markaziy apparati tarkibiy bo‘linmalari, hududiy boshqarmalari hamda idoraviy mansub tashkilotlari faoliyatida manfaatlar to‘qnashuvini aniqlash, oldini olish va tartibga solish maqsadida, Qo‘mita tizimida faoliyat yuritayotgan xodimlar tomonidan yillik, ishga qabul qilishdagi hamda lavozim o‘zgargandagi extimoliy manfaatlar to‘qnashuvi to‘g‘risidagi deklaratsiyalar to‘ldirildi va ushbu deklaratsiyalarni tahlil qilish natijasida manfaatlar to‘qnashuvi holatlari aniqlanmadi.
Shuningdek, hisobot davrida Qo‘mita tizimida faoliyat yuritayotgan xodimlardan mavjud manfaatlar to‘qnashuvi to‘g‘risidagi xabarnoma kelib tushmadi.
Korrupsiyaga qarshi qoidalarni Tashkilot sharnomalariga kiritish
Qo‘mita tomonidan 2025-yilning yanvar-iyun oylari davomida elektron do‘kon orqali 44 martta davlat xaridlari amalga oshirilib, 44 ta xo‘jalik shartnomalari imzolangan.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021-yil 14-sentyabrdagi “Shartnomaviy munosabatlarni tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” PQ-6313-son qarorining 3-bandi “v” kichik bandiga ko‘ra, 2022 yil 1 yanvardan xo‘jalik yurituvchi subyektlar tomonidan davlat xaridlari bilan bog‘liq tuziladigan shartnomalarda majburiy ravishda korrupsiyaga qarshi qo‘shimcha shartlar belgilanishi ko‘rsatilgan.
Shunga ko‘ra, Qo‘mita tomonidan tuzilgan barcha xo‘jalik shartnomalarda korrupsiyaga qarshi qo‘shimcha shartlar kiritilishi ta’minlangan.
Kontragentlarni tekshirish
Qo‘mita tomonidan 2025-yilning yanvar-iyun oylari davomida amalga oshirilgan davlat xaridlari faqat elektron do‘kon orqali amalga oshirilganligi sababli, kontragentlar boʻyicha tekshiruvlar oʻtkazilmagan.
Ishga nomzodlarni tekshirish
Joriy yilning 2-choragi davomida Qo‘mita tizimiga ishga kirish uchun jami 17 nafar (shundan Qo‘mita markaziy apparatidagi 11 nafar va hududiy organlaridagi 6 nafar) nomzodlar ustidan tekshiruvlar oʻtkazildi.
Taʼlim va kommunikatsiya
Qo‘mita va hududiy boshqarma xodimlarini korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha malakasini muntazam oshirib borish maqadida, 2025-yilning 23-may kuni O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2025-yil 21-apreldagi “Korrupsiyaga qarshi kurashish tizimini yanada takomillashtirish bo‘yicha belgilangan ustuvor vazifalar ijrosini samarali tashkil etishga doir choratadbirlar to‘g‘risida”gi PF–71-son Farmoni hamda “Davlat organlari va tashkilotlarining korrupsiyaga qarshi ichki nazorat bo‘linmalari mustaqilligini ta’minlash hamda faoliyati samaradorligini oshirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi PQ–147-son qarori mavzusida, 2025-yilning 27-iyun kuni mazkur sohada qonunchilikdagi yangiliklar mavzusida” o‘quv semenarlari tashkil etildi.
Bundan tashqari, Qo‘mitaning Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Andijon, Buxoro va Samarqand viloyati hududiy boshqarmalarida o‘tkazilgan korrupsiyaga qarshi kurashish bo‘yicha o‘tkazilgan nazorat tadbirlari davomida hududiy organlar xodimlari uchun o‘quv seminarlari ham tashkil etildi.
Korrupsiyaviy xatti-xarakatlar va huquqbuzarliklar toʻrisidagi xabarlar
Huquqbuzarliklar va ularga sharoit yaratuvchi omillar haqidagi xabarlar, korrupsiyaga oid huquqbuzarliklarni aniqlash va o‘z vaqtida oldini olish maqsadida, Qo‘mita tizimida korrupsiyaga qarshi kurashish masalalari bo‘yicha “ishonch telefoni” (71-207-49-00) faoliyati yo‘lga qo‘yilgan, shuningdek, korrupsiyaga qarshi kurashishga oid anonim shikoyatlar uchun alohida elektron pochta (anticorruption@antimon.gov.uz) hamda @ACRUanticor_bot telegram kanali yaratilib, o‘z faoliyatini belgilangan tartibda olib bormoqda.
2025-yilning 2-choragi davomida ushbu aloqa kanallari orqali korrupsiya va manfaatlar to‘qnashuvi bilan bog‘liq holatlar yuzasidan murojaatlar kelib tushmagan.
Monitoring va nazorat
Hisobot davrida Qo‘mita ichki boshqaruv, audit va monitoring tizimlarini mustahkamlash orqali korrupsiyaga qarshi kurashishda sezilarli natijalarga erishildi.
Barcha rejalashtirilgan chora‑tadbirlar belgilangan muddatlarda o‘tkazilishi ta’minlandi, shu bilan birga kelgusida mazkur sohada samaradorlikni yanada oshirish choralari ko‘rilmoqda.
Aniqlangan qoidabuzarliklar va ularga taʼsir choralari
2025-yilning 2-choragi davomida Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi markaziy apparati, tizim tashkilotlari va hududiy organlarida profilaktika, ichki nazorat va axloqiy standartlar samarali joriy etilganligi, xavflarni tahlil qilishi tizimi yo‘lga qo‘yilganligi sababli, korrupsiyaga oid qonunbuzilishi holatlari aniqlanmadi.
Xulosalar
Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi tomonidan joriy etilgan ichki nazorat tizimi, huquqiy baza va axborot kanallari korrupsiyaga qarshi kurashish sohasida tizimli yondashuvni shakllantirgan. Qonunbuzilish holatlarining aniqlanmaganligi profilaktik ishlar samarali yo‘lga qo‘yilganligini anglatadi.
Korrupsiyaga qarshi kurash tizimini yanada rivojlantirish boʻyicha takliflar va tadbirlar rejasi
Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi tizimida korrupsiyani oldini olish, Qo‘mita faoliyatida shaffoflikni oshirish va korrupsiyaga qarshi madaniyatni shakllantirish maqsadida,
- Ichki hujjatlar (reglament, nizom, yo‘riqnomalar)ni qonunchilikdagi yangiliklar va ilg‘or xalqaro tajribani inobatga olgan holda yangilab borish;
- “Korrupsiyaga qarshi kurashish” va “Korrupsiyaga qarshi madaniyat” oyliklarini o‘tkazish hamda mazkur oyliklar doirasida xodimlarda huquqiy madaniyatni oshirish hamda korrupsiyaga qarshi murosasiz munosabatni shakllantirish;
- Ushbu sohaga bag‘ishlangan seminarlar, treninglar, davra suhbatlari o‘tkazish, vizual materiallar, axborot stendlari, videoroliklar tayyorlash va ularni xodimlarga yetkazish, xodimlar o‘rtasida korrupsiyaga munosabatni aniqlovchi anonim so‘rovnomalar tashkil etish;
- ishonch telefoni, ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalar va elektron pochta orqali kelib tushgan murojaatlarni tahlil qilish orqali, xavf-xatarni aniqlash kabi bir qator rejalar tayyorlangan bo‘lib, ushbu rejalarga asosan bugungi kunda ishlar tashkil qilib kelinmoqda.