Ўзбекистон Республикаси Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитасининг кенгайтирилган йиғилиш БАЁНИ

 

 

Ўзбекистон Республикаси Рақобатни ривожлантириш
ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитасининг кенгайтирилган йиғилиш

БАЁНИ

КУН ТАРТИБИ:

1. Қўмита томонидан 2025 йилнинг 1 ярим йиллигида амалга оширилган ишлар, эришилган натижалар ва ҳудудий органлар томонидан йўл қўйилган камчиликлар тўғрисида.
2. Қўмита томонидан 2025 йилнинг 2 ярим йиллигида амалга ошириладиган асосий мақсад ва устувор вазифалар тўғрисида.

 

Йиғилишни Ўзбекистон Республикаси Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси (кейинги ўринларда – Қўмита деб юритилади) раис Ҳ. Турахужаев очиб берди ҳамда сўзни раис ўринбосари Ф. Карабаевга берди. Раис ўринбосари Ф. Карабаев Қўмитанинг таркибий бўлинмалари ва ҳудудий органлари томонидан
2025 йилнинг 1 ярим йиллигида амалга оширилган ишларга ҳамда ижобий натижаларга қисқача тўхталиб ўтди.

Жумладан:

I. Норматив-ҳуқуқий базани такомиллаштириш соҳасида амалга оширилган ишлар

Рақобатни ривожлантириш ва истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш қўмитаси томонидан 2025 йилнинг 1-ярим йиллигида 9 та норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари ишлаб чиқилган. Шундан, 3 та Вазирлар Маҳкамаси қарори, 2 та Идоравий қўшма қарор, 2 та Идоравий буйруқ, 1 та Ўзбекистон Республикаси Президенти фармони ва 1 та Ўзбекистон Республикаси Қонуни лойиҳаси тайёрланган.

1. Қонун ҳужжатлари ва давлат органлари қарорларининг рақобат муҳитига таъсирини баҳолаш
2. Давлат ва хўжалик бошқаруви органлари ҳамда маҳаллий давлат ҳокимияти органлари томонидан loyiha.adliya.uz (project.gov.uz) портали орқали Қўмитага келиб тушган 439 та норматив-ҳуқуқий ҳужжатлар лойиҳалари (ex–ante) рақобат муҳитига таъсири юзасидан экспертизадан ўтказилди, шундан 219 та (49,9 %) норматив-ҳуқуқий ҳужжатларда амалдаги қонунчилик ҳужжатлари ва рақобат тўғрисидаги қонунчилик талабларига зид нормалар эканлиги аниқланган.
3. Республика бўйича маҳаллий давлат ҳокимияти органлари
   ва давлат бошқарув органларининг қабул қилган жами 206 188 та
   (ex-post) норматив-ҳуқуқий ва бошқа ҳужжатлари рақобат тўғрисидаги қонунчилик нормаларига мувофиқлиги юзасидан хатловдан ўтказилди. Шундан, 813 та қонунбузилиш ҳолатлари аниқланди.

Аниқланган ҳолатлар бўйича рақобат қонунчилиги талабларига асосан тегишли чоралар кўрилган.

III. Давлат харидларида рақобатни таъминлаш

Қўмита томонидан 2025 йил 1-ярим йиллигида давлат буюртмачилари томонидан ўтказилган жами бошланғич қиймати 13,2 трлн. сўм бўлган 13 560 та давлат харидлари бўйича ўтказилган таҳлиллар натижасида буюртмачилар томонидан 8 854 та (65,3 %) савдолар жараёнида 13 009 та рақобатга зид ҳаракатлар аниқланган.

Шундан, Марказий аппарат мутахассислари томонидан олиб борилган жами 5 042 та харидлардаги таҳлиллар натижасида буюртмачилар томонидан 2 612 та (51,8 %) савдолар жараёнида 3 871 та рақобатга зид ҳолатлар аниқланган;

Ҳудудий бошқармалар томонидан эса, жами 8 518 та харидлардаги таҳлиллар натижасида буюртмачилар томонидан 6 242 та (73,3 %) савдолар жараёнида 9 138 та рақобатга зид ҳолатлар аниқланган.

Ўтказилган ўрганишлар натижасида жами 8 854 та харидларда аниқланган ҳолатлар бўйича:

5 946 та (67,1 %) харидлар ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар ва бошқа ваколатли органлар билан биргаликда ўрганилиб, тегишли чора кўриш учун уларга материаллар тақдим этилган;

2 917 та (32,9 %) харидлар Қўмита ва ҳудудий органлари томонидан ўрганилиб, ваколат доирасида 520 та иш қўзғатилган, 450 та кўрсатма берилган, 388 та мансабдор шахслар маъмурий жавобгарликка тортилган, 161 та харидлар бўйича камчиликлар буюртмачилар томонидан ихтиёрий бартараф этилишига эришилган.

Шунингдек, мазкур соҳада Қўмитага юридик ва жисмоний шахслардан жами 456 та мурожаат ва аризалар келиб тушган.

Шундан, 22 таси ваколат доирасида кўриб чиқиш юзасидан тегишли ташкилотларга йўналтирилган, 330 таси ваколат доирасида ўрганиш учун ҳудудий бошқармаларга юборилган, 104 таси Қўмитанинг Марказий аппарати томонидан кўриб чиқиб тегишли ишлар амалга оширилган.

Бундан ташқари, Қўмита марказий аппаратига ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органларининг 80 тадан ортиқ сўров хатлари келиб тушган бўлиб, ушбу сўровлар асосида Қўмита мутахассислари 56 та ўрганишларда иштирок этган.

Инсофсиз рақобат амалиётларига, тил бириктиришлар ва картел келишувларга қарши курашиш

Инсофсиз рақобатни аниқлаш бўйича.

2025 йилнинг 1-ярим йиллигида Қўмита марказий аппарати ва ҳудудий бошқармалари томонидан Инсофсиз рақобатни аниқлаш бўйича жами 170 та мурожаат кўриб чиқилган.

Натижада 35 та мурожаат бўйича иш қўзғатилган, 17 та мурожаат бўйича иш қўзғатиш рад этилган, 106 та мурожаат бўйича тушунтириш хатлари юборилган, 4 та  мурожаат бўйича апелляция тартибидаги шикоят аризаси, 8 та мурожаат бўйича кўриб чиқиш давом этмоқда.

Тил бириктиришлар ва картель келишувлар бўйича.

2025 йилнинг 1-ярим йиллигида Қўмита ва Ҳудудий бошқармалар томонидан тил бириктиришлар ва картель келишувларни аниқлаш бўйича жами 27 та мурожаат кўриб чиқилган ҳамда ушбу мурожаатлар бўйича 34 та иш қўзғатилган бўлиб, шундан 28 таси бўйича қонунбузилиши ҳолати эътироф этилган ва тегишли кўрсатма берилган, 6 та ишни кўриб чиқиш тугатилган, 1 та мурожаат бўйича иш қўзғатиш рад этилган ҳамда 1 та мурожаат бўйича кўриб чиқиш давом этмоқда.

V. Товар ва молия бозорларида рақобат ҳолати таҳлили

Товар, молия ва рақамли бозорларди ўтказилган таҳлиллар.

Қўмита томонидан 2025 йил 1-ярим йиллик давомида 108 та товар ва хизматлар бозорлари таҳлил қилинди.

Шундан, 13 та бозорлар тўлиқ, 30 та товар ва иш хизматларнинг бозорларда муқобиллари мавжуд ёки мавжуд эмаслиги юзасидан ва 65 та маҳсулот билан тўйинганлиги бўйича экспресс таҳлиллар ўтказилди.

Шундан, 130 та бозорлар тўлиқ таҳлил қилинди, жумладан, . Қурилиш материалларини экспорт қилиш ҳолати бўйича, Давлат хизматларини хусусий секторга ўтказиш бўйича, Электрон савдо майдончалари (маркетплейслар) бозори, Онлайн тўлов тизимлари бозори, Мобил алоқа (Vowifi) хизмати бозори, Кимё саноати бўйича, Темир йўлларда юк ташиш хизмати бозори, Аҳоли ва ижтимоий соҳа объектларига суюлтирилган углеводород газини етказиб бериш хизмати бозори, Аэропорт хизматлари соҳасида юклар, почта ва багажларга ишлов бериш хизмати бозори, Электр энергияси соҳаси бўйича, Табиий газни харид қилиш бўйича, Почта хизматлари, Электромагнит мослашувчанлик синовлари бозорларда рақобат муҳити ҳолатини баҳолаш ишлари олиб борилди.

Таҳлил натижаларида Вазирлар Маҳкамасининг 256-сонли қарорининг
1-иловаси билан тасдиқланган Низомга асосан, 9 та корхона 8 та хизматлар бўйича устун мавқега эга деб эътироф этилди.

Шунингдек, ушбу Низомнинг 2-иловасига асосан, 3 та корхона 3 та хизматлар бўйича рақамли платформа сифатида устун мавқега эга деб эътироф этилди.

Жумладан, “Payme” МЧЖ онлайн тўлов тизимлари бўйича, “Uzum Market” МЧЖ ХК электрон савдо майдончалари (маркетплейслар)  бўйича ва  “Uzum Tezkor” МЧЖ ХК тайёр овқат ва бошқа истеъмол маҳсулотлар учун буюртмаларни жойлаштириш ва етказиб беришга имкон берувчи воситачилик (агрегатор) хизматлари бўйича.

Товар бозорларнинг маҳаллий маҳсулотлар билан тўйинганлиги даражаси таҳлили ҳолати:

Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2010 йил
20 декабрдаги “Саноат кооперацияси асосида тайёр маҳсулотлар, бутловчи буюмлар ва материаллар ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш дастурига киритиш учун лойиҳаларни кўриб чиқишда ички бозорнинг мамлакатимизда ишлаб чиқарилган товарлар билан тўлганлигини аниқлаш тартиби тўғрисидаги низомни тасдиқлаш ҳақида”ги 303-сонли қарорига асосан ички бозорнинг мамлакатимизда ишлаб чиқарилган товарлар билан тўйинганлигини аниқлаш мақсадида 65 та ўрганишлар ўтказилди.

Ўрганиш натижаларига кўра, 29 та товар бозорлари маҳаллий ишлаб чиқарувчиларнинг маҳсулотлари билан тўйинганлиги ва 36 та товар бозорининг тўйинганлик даражаси пастлиги (тўйинмаганлиги) маълум бўлди.

1. Истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ва реклама фаолиятини тартибга солиш соҳасида амалга оширилган ишлар
2. Истеъмолчилар мурожаатлари билан ишлаш бўйича:

2025 йил 1-ярим йилликда истеъмолчилардан жами 30 366 та мурожаатлар келиб тушган.

Мурожаатларнинг 21 162 таси (70 фоиз) уй-жой коммунал, транспорт хизматлари, 5 215 таси (17 фоиз) савдо ва умумий овқатланиш, 3 439 таси (11 фоиз) алоқа, молия ва ижтимоий хизматлар ҳамда 550 таси (2 фоиз) реклама муносабатлари масалаларига тўғри келади.

Мурожаатларни кўриб чиқиш натижасида 26 133 таси 86 фоизи
(76 фоизи қаноатлантирилган, 10 фоизи ҳуқуқий тушунтириш берилган) ижобий ҳал этилган бўлиб, 6 фоизига тушунтириш берилган, 6 фоизи жараёнда, 2 фоизи ваколатли органларга юборилган. Натижада истеъмолчиларга 15 760 млн. сўм миқдорда етказилган зарар қайта ҳисоб–китоб қилинган.

2. Истеъмолчиларнинг номуайян доираси ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича тизимли ўрганишлар:

Истеъмолчиларнинг номуайян доираси ҳуқуқларини ҳимоя қилиш мақсадида 10 га яқин йўналишда 221 та тизимли ўрганишлар ўтказилган ва истеъмолчилардан жами 59,0 млрд сўм миқдорида ортиқча ҳақ олинганлиги аниқланган. Шундан:

– ўтказилган тизимли ўрганишлар натижасида истеъмолчилар фойдасига 27,9 млрд сўм миқдоридаги маблағ қайта ҳисоб-китоб қилиниши таъминланган;

– ўтказилган ўрганиш ва таҳлиллар ҳамда мурожаатларни кўриб чиқилиши натижасида истеъмолчилардан жами 74,8 млрд сўм миқдорида ортиқча маблағ олингани аниқланган ва тегишли чоралар кўрилганлиги оқибатида 43,6 млрд сўм маблағлар қайта ҳисоб-китоб қилиниб, 16 034 728 нафар истеъмолчиларнинг бузилган ҳуқуқлари тикланган.

Хусусан, истеъмолчиларга маиший чиқинди ташиш хизматларини кўрсатишда қонунчилик талабларига риоя этилиши юзасидан ўтказилган ўрганишларда истеъмолчиларга кўрсатилмаган хизматлар учун 41,4 млрд сўм асоссиз қарздорлик ҳисобланганлиги аниқланган.

Шунингдек, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг
722-сон қарори билан тасдиқланган низомнинг 47-банди 2-хатбошиси талаби бузилиши натижасида қонуний жиҳатдан кучга кирмаган тарифларни кўллаш натижасида 620,0 млн сўм ҳисобланганлиги аниқланди.

3. Маҳсулотлар сифатини назорат қилиш бўйича:

Товарлар (ишлар, хизматлар) хавфсизлиги ва уларнинг сифатини назорат қилиш мақсадида, тасдиқланган режа-график асосида мунтазам равишда чакана савдода товарлар назорат харидини ва уларни экспертизадан ўтказиш ишлари йўлга қўйилган.

Хусусан, ҳисобот даврида жами 452 номдаги маҳсулотларнинг назорат хариди амалга оширилиб (“Сифат назорати” телекўрсатуви билан ҳамкорликда), уларнинг экспертизадан ўтказиш натижаларига кўра, 77  номдаги маҳсулотлар норматив-техник ҳужжатлар талабларига жавоб бермаслиги аниқланган.

4. Реклама фаолиятини тартибга солиш бўйича:

Рекламаларни жойлаштирилиши ва тарқатилиши бўйича жами
17 053 та  ўрганишлар ўтказилган.

Ўрганиш (мониторинг)лар натижасида 7 841 та ҳолатда турли камчиликлар аниқланиб, уларни тезкор бартараф этиш чоралари кўрилган.

Рекламага оид ҳуқуқбузарлик ҳолатлари бўйича аниқланган ҳуқуқбузарлик ҳолатлари бўйича 344 та субъектга нисбатан 2,4 млрд сўм миқдорда молиявий жарималар қўлланилган.

Реклама берувчилар томонидан тақдим этилган реклама эскизларини амалдаги қонун ҳужжатлари талабларига мувофиқлиги юзасидан 3 695 та экспертиза ва таҳлиллар ўтказилиб, уларнинг 298 таси бўйича реклама тўғрисидаги қонунчилик талабларига номувофиқлиги ҳақида хулосалар берилган.

Бундан ташқари, ташқи рекламаларнинг давлат тили қоидаларига мослигини ўрганиш юзасидан жами 53 120 та мониторинглар ўтказилди. Шундан, 16 311 та (30 фоиз) ташқи ёзувлар, хусусан, пешлавҳа, реклама ва бошқа эълонлар, ахборот матнларининг давлат тили қоидаларига мувофиқ эмаслиги аниқланган.

VII. Тартибга солинадиган нархлар ва тарифларни таҳлил ва назорат қилиш ҳамда табиий монополия субъектларини тартибга солиш

1. Нархларни асоссиз ошириш юзасидан олиб борилган ишлар.

Ўзбекистон Республикаси “Рақобат тўғрисида”ги Қонуни
ва Вазирлар Маҳкамасининг 2023 йил 29 декабрдаги 722-сон қарори билан тасдиқланган Низом талабларига риоя этилиши юзасидан субъектлар кесимида жорий йилнинг ўтган даврида ўрганишлар ўтказилган ва истеъмолчилардан жами 36,3 млрд сўмдан ортиқ асоссиз даромад олинганлиги аниқланган

Мазкур давр мобайнида юқоридаги қонун бузилиш ҳолатлари натижасида асоссиз олинган 51,8 млрд сўм маблағлар 764,2 мингдан ортиқ истеъмолчиларга қайта ҳисоб китоб қилиниши таъминланган.

Шундан, 36,3       млрд сўмдан ортиқ асоссиз даромаддан 18,2 млрд сўм маблағлар 526,6 мингга яқин истеъмолчига қайта ҳисоб китоб қилиниши таъминланган бўлса, аввалги даврлар аниқланган 387,8 млрд сўм маблағлар ҳисобидан 237,6 мингта истеъмолчига 35,3 млрд сўмдан ортиқ асоссиз олинган даромад қайта ҳисоб китоб қилинган.

Бугунги кунда 308,3 млрд сўм асоссиз олинган маблағларни қайта ҳисоб-китоб қилиш бўйича чоралар кўрилмоқда.

2. Табиий монополияларни тартибга солиш.

Ўзбекистон Республикаси “Рақобат тўғрисида”ги Қонуни, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2023 йил 6 июлдаги
ПФ-108-сонли Фармони ҳамда Вазирлар Маҳкамасининг 2024 йил
1 майдаги 256-сонли қарори билан тасдиқланган Хўжалик юритувчи субъектларни табиий монополия субъекти сифатида эътироф этиш тартиби тўғрисидаги низом талабларидан келиб чиққан ҳолда Қўмитанинг 2025 йил 1 апрелдаги тегишли буйруғи билан табиий монополия субъекти сифатида эътироф этилган хўжалик юритувчи субъектлар рўйхати тасдиқланган.

Юқоридагиларга асосан:

– 78 та хўжалик юритувчи субъектлар 10 та иш ва хизмат турлари бўйича табиий монополия субъекти сифатида эътироф этилган;

– асосий фаолияти табиий монополия шароитида товар ишлаб чиқариш ёки хизмат кўрсатиш бўлмаган 45 та хўжалик юритувчи субъектларнинг тегишли хизматларининг табиий монополия мақоми бекор бўлган;

– товарлар бозорида тегишли рақобат муҳити шаклланганлиги муносабати билан почта хизматлари, электр ва иссиқлик энергияси ишлаб чиқариш соҳалари табиий монополия соҳаларидан чиқарилган;

– натижада табиий монополия субъектлари сони 2024 йил
1 апрель ҳолатига (89 та) нисбатан 11 тага (12,3 %) камайган.

Шунингдек, табиий монополия субъектлари томонидан тадбиркорлик субъектлари ва аҳолидан асоссиз олинган жами 637,5 млн сўм (электр энергияси – 254,7 млн сўм, табиий газ –14,5 млн сўм, ичимлик сув ва иссиқлик таъминоти – 322,4 млн сўм, бошқа хизматлар – 45,9 млн сўм) маблағлар қайтарилишига эришилган.

VIII. Иқтисодий концентрация устидан назорат

1. 1. Жорий йилда хўжалик юритувчи субъектларни қўшиб юбориш
   ва қўшиб олиш ҳамда хўжалик юритувчи субъектларнинг устав фондидаги акцияларни (улушларни) олиш бўйича битимларга монополияга қарши органнинг олдиндан розилигини олиш юзасидан жами 57 та мурожаат келиб тушган. Шундан, 5 та мурожаат хўжалик юритувчи субъектларни қўшиб юбориш ва қўшиб олишга розилик олиш бўйича ва 52 таси хўжалик юритувчи субъектларнинг устав фондидаги акцияларни (улушларни) олишга олдиндан розилик олиш билан боғлиқ мурожаатлар.

Ушбу мурожаатларнинг 43 таси бўйича битимларга розилик бериш тўғрисида қарор қабул қилинган, 5 таси бўйича розилик бериш рад этилган, 9 таси бўйича монополияга қарши органнинг олдиндан розилиги талаб этилмаслиги тўғрисида тегишли жавоб хатлари берилган.

Ушбу мурожаатлар асосида Қўмита томонидан жами 4 787,1 млрд. сўмлик битимларга олдиндан розилик берилди, шундан 50,4 фоизи, яъни 2 427,4 млрд. сўмлик (187,2 млн. АҚШ долл.) битимлар хорижий инвесторлар ҳиссасига тўғри келади.

2“Рақобат тўғрисида”ги Қонуннинг 24-моддасига мувофиқ давлат иштирокидаги корхоналарни ва уларнинг аффилланган шахсларини ҳамда давлат муассасаларини ташкил этишга (қайта ташкил этишга) монополияга қарши органнинг олдиндан розилигини олиш юзасидан жами 168 та мурожаат келиб тушган. Шундан, 23 та ҳолатда товар бозори ривожланмаганлиги сабабли давлат иштирокидаги хўжалик юритувчи субъектларни ташкил этишга розилик берилди, 1 та ҳолатда товар бозорида хусусий тадбиркорлик субъектлари бештадан ортиқлиги ва товар бозори ривожланганлиги сабабли давлат иштирокидаги хўжалик юритувчи субъекти ташкил этиш рад этилди ҳамда 144 та ҳолатда давлат иштирокидаги корхоналар ва давлат муассасалар Ўзбекистон Республикаси Президентининг қарор ва фармонларига асосан ташкил этилаётганлиги ҳамда тадбиркорлик фаолиятини амалга оширмаслиги сабабли олдиндан розилик олиш талаб этилмаслиги тўғрисида хат юборилди.

Бундан ташқари, 31 та ҳолатда олдиндан розилик олмасдан давлат иштирокидаги корхоналар ва уларнинг аффилланган шахсларини ташкил этилганлиги ҳолатлари аниқланди ҳамда улар бўйича белгиланган тартибда чоралар кўрилди.

1. I Монополияга қарши комплаенс тизимини жорий этиш

Бугунги кунга қадар жами 320 та шундан, 73 та табиий монополия субъектларида, 90 та товар ёки молия бозорида устун мавқега эга бўлган хўжалик юритувчи субъектларда, 48 та давлат иштирокидаги корхоналарда, 41 та эксклюзив ҳуқуқлар берилган хўжалик юритувчи субъектларда, 33 та республика ижро этувчи ҳокимият органлари
ҳамда 35 та маҳаллий ижро этувчи ҳокимият органлари фаолиятида монополияга қарши комплаенс тизими жорий этилди.

Шундан, 2025 йил I-ярим йиллиги давомида жами 65 та давлат органлари ва хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятида тизим тўлиқ жорий этилди.

Тизим жорий этилган жами 232 та корхона ва ташкилотлар томонидан 2025 йилга мўлжалланган “Йўл хариталари” тақдим этилиб, Қўмита томонидан мониторинг ишлари олиб борилди

Тизим жорий этилган жами 178 та корхона ва ташкилотлар томонидан 2025 йилга мўлжалланган “Йўл хариталари” тақдим этилиб, Қўмита томонидан мониторинг ишлари олиб борилди.

1. X. Товар-хом ашё биржаларини лицензиялаш ва харид тизимларни назорат қилиш
2. Юқори ликвидли ва монопол турдаги маҳсулотлар бўйича:

2025 йил I-ярим йиллигида “ЎзРТХБ” АЖ биржа савдоларида савдо айланмаси қиймати жами 82,5 трлн сўмни, жумладан 80,9 трлн сўм ички савдо, 0,3 трлн экспорт ва 1,3 трлн сўм импорт ташкил этган.

Шу каби ҳисобот даврида “Тошкент товар-хом ашё биржаси” АЖ
(e-birja) биржа савдоларида юқори ликвидли ва монопол турдаги бироқ давлат улуши мавжуд бўлмаган ва монопол ҳисобланмаган корхоналар томонидан реализация қилинган товарларнинг савдо айланмаси қиймати 63,5 млрд сўмни ташкил этган бўлса, “Ҳаёт биржа” АЖда савдолар ўтказилмаган.

Шунингдек, ички бозорда суюлтирилган газ маҳсулоти таклифи
ва нархлари барқарорлигини таъминлаш бўйича бозор иштирокчилари, товар-хом ашё биржалари ва манфаатдор вазирлик ва идоралар билан “очик мулоқот” ўтказилиб, мавжуд муаммоларни бартараф этиш бўйича таклифлар ишлаб чиқилди ва тегишли инстанцияларга киритилди.

Қўмита томонидан 2025 йил I-ярим йиллигида 71 та ҳолатда биржа савдоларига оид қонунчилик талаблари бузилганлиги бўйича
69 та хўжалик юритувчи субъектларга нисбатан иш қўзғатилди. Жумладан, 35 та ҳолатда хўжалик юритувчи субъектлар томонидан нархлар сунъий оширилиши билан боғлиқ манипуляция ҳаракатлари содир этилганлиги ва бунинг натижасида 11,3 млрд сўм маблағлар асоссиз олинганлиги аниқланиб, ушбу маблағларни ундириш юзасидан тегишли кўрсатмалар берилди.

Шу билан бирга, 41 та ҳолатда хўжалик юритувчи субъектга «Рақобат тўғрисида»ги қонуннинг 42-моддасига асосан жами 10,5 млрд сўм миқдорида молиявий жарима қўлланилган.

2. Озиқ-овқат маҳсулотлари бўйича:

Доимий равишда 10 турдаги ижтимоий аҳамиятга эга маҳсулотлар (Буғдой ва ун, Қолипли нон, Мол гўшти, Парранда гўшти, Тухум, Пахта ёғи, Кунгабоқар ёғи, Гуруч, Шакар, Сут қадоқланган) нархлари мониторинг қилиб борилади.

Республика бўйича истеъмол бозорларида асосий турдаги озиқ-овқат маҳсулотларининг нархлари барқарорлигини таъминлаш мақсадида республиканинг барча туман ва шаҳар деҳқон бозорлари ҳамда арзонлаштирилган озиқ-овқат савдо ярмаркаларига масъул ходимлар бириктирилган.

Шунингдек бошқарма томонидан шакар, буғдой, ун, нон, гуруч, картошка, ўсимлик ёғи, мол ва парранда гўшти, тухум,  маҳсулотлари нархлари бўйича таҳлил ўтказилиб, таҳлил натижалари бўйича Ўзбекистон Республикаси Президент Администрацияси ҳамда Вазирлар Маҳкамасига таклифлар киритилди.

Шунингдек, раис ўринбосари Ф. Карабаев ҳудудий органлар томонидан
2025 йилнинг 1 ярим йиллиги фаолият давомида йўл қўйилган камчиликлар тўғрисида тўхталиб ўтди.

Шундан сўнг, 2025 йилнинг 2 ярим йиллигида Қўмита ва ҳудудий органлар фаолиятининг асосий стратегик йўналишлари нимадан иборат бўлиши кераклигига тўхталиб ўтди.

Товар ва молия бозорларини таҳлиллари сифатини ошириш, унда фақатгина бозор улушини аниқлаш учун примитив арифметик ҳисоб-китоблар эмас, балки янги тадбиркорлик субъектларини бозорга эркин киришга тўсиқлар, шу жумладан қонун ҳужжатларида ёки маҳаллий ҳокимият органлари ва вазирлик ва идораларнинг қарорларида акс этган тадбиркорликни қийинлаштирувчи омиллар, давлат иштирокини қисқартириш ва рақобат муҳитини яхшилаш бўйича аниқ амалий таклифлар ишлаб чиқиш талаб этилади.

Айнан мана шундай тизимли муаммоларни биринчи навбатда биз Ҳукуматга таклиф қила олишимиз керак. Бунинг учун эса, таҳлилларнинг сифатини кескин оширишимиз зурур.

Ушбу жараёнда Қўмитамиз ҳузуридаги Тадқиқотлар Марказининг ҳам стратегик вазифаларидан бири ҳудудий органларда товар ва молия бозорлари таҳлилларини сифатини мувофиқлаштириш ва уларнинг ходимларини малака ва билимларини кескин оширишдан иборат бўлиши кераклигини таъкидлади.

Жорий йил, ҳудудий органларнинг асосий йўналишларидан бири айнан товар ёки молия бозорига рақобатчи хўжалик юритувчи субъектнинг киришига тўсқинлик қилишга ёки уни бозордан четлаштиришга олиб келувчи ҳаракатларни содир этиш, шу жумладан демпинг нархларни қўллаш каби ҳаракатларни аниқлашдан иборат бўлиши зарур.

Хусусан, чакана савдо тармоқлари ва ягона операторлар мавқеига эга хўжалик юритувчи субъектлар томонидан камситмаслик қоидалари, рақамли платформаларнинг иқтисодий концентрациясига боғлиқ битимлари учун алоҳида талаблар ишлаб чиқилади.

Юқоридагилардан келиб чиқиб, йиғилиш кун тартибидаги барча масалалар муҳокама қилиниб йиғилиш

ҚАРОР ҚИЛАДИ:

1. Қўмита раиси ўринбосари Ф.Карабаевнинг Қўмита томонидан
   2025 йилнинг 1 ярим йиллигида амалга оширилган ишлар, эришилган натижалар ва йўл қўйилган камчиликлар тўғрисида ҳисоботи ҳамда Қўмита томонидан 2025 йилнинг 2 ярим йиллигида амалга ошириладиган асосий мақсад ва устувор вазифалар тўғрисида ҳисоботи маълумот учун қабул қилинсин.
2. С.Атамуратов, О.Жумаев билан биргаликда жорий йил 1 августга қадар ҳудудий органлар ходимларини малакасини ошириш бўйича ўқув графикларини ишлаб чиқсин ва ўқишни ташкил этсин.
3. С.Атамуродов, ҳудудий орган раҳбарлари билан биргаликда жорий йил 1 августга қадар давлат ҳокимияти органлари ва республика ижро этувчи органларнинг ҳудудий бўлинмалари томонидан қабул қилинган ҳужжатлар ва ҳаракатларида камчиликлар аниқланмаган ҳудудларда рақобат қонунчилигига мослиги юзасидан ўрганиш ўтказиш графигини ишлаб чиқсин ва тасдиқлашга киритсин;

Ўрганиш натижаларига кўра, камчилик йўл қўйган ҳудудий бошқарма бошлиғига нисбатан интизомий жазо қўллаш юзасидан таклифлар киритиб борсин.

4. Б.Бобохонов, А.Салимов ўн кун муддатда ҳудудларда давлат харидлари соҳасини ўрганишга масъул ходимларини доимий малакасини ошириш бўйича таклифлар тайёрласин.
5. Б.Бобохонов ва А.Хакимов юқоридаги лотлар бўйича текшириш ўтказсин ҳамда ҳудудларда давлат харидларини ўрганувчи ходимлар ва уларнинг раҳбарларини қаттиқ назоратга олсин ва доимий маълумот киритиб борсин.
6. Б.Бобохонов ҳудудий орган раҳбарлари билан биргаликда бир ой муддатда ушбу мурожаатларни қайта кўриб чиқсинлар ва қонунчиликда белгиланган тартибда чора кўрсинлар.

А.Хакимов мурожаатларни ўрганиб чиқиш натижаларига кўра, ушбу ҳудудий органларга нисбатан текширув ўтказсин ва натижаси юзасидан таклифлар киритсин.

7. А.Хакимов бир ой муддатда Наманган вилоятига ишчи гуруҳ тузган ҳолда барча соҳаларда комплекс текширувини ўтказсин ва текшириш натижаларига кўра қайси йўналишлар нечта ҳолатлар яширилганлиги бўйича маълумот тақдим этсин.
8. Ҳудудий орган раҳбарлари ҳар бир ҳудудда йил якунига қадар камида 3 та ҳолат бўйича картел келишуви бўйича ўрганиш ўтказиб, Қўмитага маълумот тақдим этсинлар, тақдим этмаган ҳудудий органга нисбатан чора кўриш бўйича Б.Бобохонов таклиф киритсин.

 

9. Ҳудудий орган раҳбарлари бир ҳафта муддатда барча берилган топшириқ ижросини тўлиқ амалга оширилиши таъминласинлар ва Қўмитага маълумот тақдим этсинлар

А.Ботиров топшириқ ижросини амалга оширилишини назорат қилсин ҳамда маълумот тақдим этмаган ҳудудий органга нисбатан чора кўриш бўйича таклиф киритсин.

10. Ҳудудий орган раҳбарлари энди ҳар ой ишлаб чиқарувчилар, улгуржи етказиб берувчилар, савдо тармоқлари ва йирик деҳқон бозорларидаги тадбиркорлар ва аҳоли билан учрашувлар ўтказиб, мавжуд муаммоларни бартараф этиш бўйича асосли таклифларни Қўмитага тақдим этиб борадилар.

А.Ботиров ушбу таклифларни ўрганган ҳолда статистик маълумотларга асосланган маълумотлар киритган ҳудудий орган раҳбарига нисбатан таъсирчан чора кўриш бўйича таклиф киритиб борсин.

11. Д.Насирова ҳар чоракда барча ташкил этилган давлат иштирокидаги корхоналар ва уларнинг афилланган корхоналари рўйхатини шакллантириб, ҳудудларга юборилиши таъминласин;

Ҳудудий орган раҳбарлари бир ойлик муддатда Қўмитадан берилган рўйхат бўйича ўрганиб, олдиндан розилиги олинмаган давлат корхоналари бўйича тегишли чора кўрилиши таъминлансин.

12. Ҳудудий орган раҳбарлари ҳар чоракда камида учта бозор бўйича ҳар бир ҳудудда иқтисодий салоҳиятидан (хом ашё базаси, ҳудуддаги талаб ҳажмидан) келиб чиқиб муайян товарларнинг тўйинганлигини таҳлил қилиб, маълумотлар киритиб борилишини таъминласинлар.

Д.Насирова ҳар чорак якуни билан қайси ҳудудда ушбу йўналишда сифатли таҳлил ўтказилиб, таклиф берилмаса, ҳудудий орган раҳбарига интизомий чора кўриш бўйича таклиф киритиб борсин.

13. Ҳудудий орган раҳбарлари:

– ҳар ой камида битта соҳа бўйича таҳлиллар ўтказилиб асослантирувчи таклифларни Қўмитага киритиб борсинлар;

– устун мавқени ва устун музокара кучини суиистеъмол қилиш, тартибга солинадиган нархларни қўлланилишини бузиш йўналишида ҳар ойда камида 8 та ишлар кўриб чиқилиши таъминлансин;

– 2000 – 2019 йиллар давомида ундирилмаган жами

4,7 млрд сўмлик қолдиқ маблағларни бир ой муддатда ундирилиши чорасини кўрсинлар;

14. Э.Ҳаитметов жорий йил 1 августга қадар ҳудудий органлар кесимида номуайян доирада истеъмолчилар муаммоларни ўрганиш қайси соҳалар бўйича амалга оширилиши юзасидан режа-графигини ишлаб чиқиб, ҳудудларга топшириқ туширишни таъминласин.

Худди олдинги топшириқдагилар каби бунда ҳам ўрганиш жараёнида нималарга эътибор бериш зарурлиги бўйича йўриқнома ишлаб чиқиб, етказилиши таъминлансин.

Ҳудудий орган раҳбарлари тасдиқланган режа графикка мувофиқ ўрганишлар ўтказиб, ҳар ойда Қўмитага (Э.Ҳайитметовга) маълумот киритиб борилишини таъминласин.

15. Доимий тарзда оммавий ахборот воситалари (телевидение, радио, босма нашрлар, ташқи реклама воситаларида, ижтимоий тармоқлардаги саҳифаларда ва телеграм мессенжерида ташкил қилинган гуруҳ ва каналларда) жойлаштирилаётган реклама ахборотларининг реклама тўғрисидаги қонунчилик ҳужжатлари талабларига мослиги юзасидан доимий мониторинг (кўрик, таҳлил) ўтказиб бориш.
16. Р.Кичкилов Ташқи реклама объектларини (конструкцияларини) қуриш ҳуқуқини аукцион платформаси орқали савдосини ташкил этиш юзасидан зарур чора-тадбирларни амалга ошириш.

Ш.Шадманкулов, А. Хакимов ва У.Қаландаров:

Август ойидан бошлаб график асосида хар ойда камида иккита ҳудудий бошқармаларга чиқиб, улар томонидан қабул қилинган қарорларни инвентаризациядан ўтказсин.

Бошқармалар томонидан қабул қилинган қарор ва кўрсатмаларда ҳуқуқни қўллашда йўл қўйилган хато

ва камчиликларни тўғирлаш бўйича чоралар кўрилсин. Хатога йўл қўйган ҳудудий бошқарма бошлиқлари ва маъсул ходимларга нисбатан интзомий жазо қўллаш бўйича таклифларни раҳбариятга киритсин.

Шунингдек, ҳудудий бошқарма ходимларининг билимини ошириш мақсадида, икки ҳафта муддатда ҳуқуқни қўллаш амалиётини бирхиллаштириш бўйича йўриқнома, қарор ва кўрсатмалар наъмуналарини ишлаб чиқсин.

17. Ички аудит, коррупцияга қарши курашиш ва ҳуқуқни қўллаш амалиётини ўрганиш бўлими (А.Хакимов), Инсон ресурсларини ривожлантириш ва бошқариш бўлими (Қаландаров) Ҳудудий органлар раҳбарлари билан биргаликда коррупцияга қарши кураши юзасидан Қўмита тизими ходимларига доимий равишда тушунтириш ишларини олиб борсин.
18. Ахборот таҳлил ва ижро интизоми бошқармаси (У. Фаязов) мазкур баён ижроси тўғрисида ҳар ой якуни билан умумлаштирилган таҳлилий маълумотларни Қўмита раисига киритиб борсин.
19. Девонхона (Ф. Икрамова) мазкур баённомани Қўмита марказий аппарати таркибий бўлинмалари, ҳудудий органлари ва идоравий мансуб тузилмаларига юборилишини таъминласин.
20. Мазкур йиғилиш баёни ижросини назорат қилишни ўз зиммамда қолдираман.